კალენდარი არის საკმარისად დიდი დროის ინტერვალების გამოსათვლელი სისტემა, რომელიც ეფუძნება ციური სხეულების მოძრაობის პერიოდულობას. მზის კალენდრები დაფუძნებულია მზის მოძრაობაზე, მთვარის კალენდრები დაფუძნებულია მთვარის მოძრაობაზე, მთვარის მზის კალენდრები ეფუძნება მთვარისა და მზის მოძრაობას ერთდროულად.
ნებისმიერი კალენდრის ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ერთეული კვირაა. კვირა არის შვიდდღიანი პერიოდი. ადამიანისთვის, რომელიც ეფექტურად გეგმავს სამუშაო აქტივობებს, კვირას, როგორც დროის ერთეულს, დიდი მნიშვნელობა აქვს.
კალენდრის ისტორია
თავად ტერმინი კალენდარი ჩვენამდე მოვიდა ძველი რომიდან და ითარგმნა ლათინური კალენდარიდან - ვალის წიგნი. ისტორია ამბობს, რომ რომაელებისთვის ჩვეული იყო ვალების დაფარვა და პროცენტის გადახდა თვის პირველ დღეებში, ე.წ. კალენდების დღეებში.
თუმცა, კალენდრების პირველი ანალოგები რომის იმპერიის დაარსებამდე დიდი ხნით ადრე გამოჩნდა.
ქალაქ ნაბტა პლეას სიახლოვეს, რომელიც კაიროდან დაახლოებით 800 კილომეტრში მდებარეობს, კაცობრიობის ისტორიაში ალბათ პირველი წლიური კალენდარული წრე აღმოაჩინეს. იგი შექმნეს მწყემსთა ნახევრად მომთაბარე ტომებმა, რომლებიც იმ დღეებში თანამედროვე ეგვიპტის ტერიტორიაზე ბინადრობდნენ. ამ წრის დახმარებით, რომლის ამოსავალი წერტილი იყო ცაში ვარსკვლავი სირიუსის გამოჩენა, ტომის მაცხოვრებლები თვალყურს ადევნებდნენ წვიმების სეზონის დაწყებას. ძლიერმა ნალექმა ცხელი უდაბნო ნამდვილ ოაზისად აქცია მდელოებით, რომლებიც იდეალურია საძოვრად.
ისტორიის დაახლოებით იმავე პერიოდში, კალენდრის ანალოგი გაჩნდა იმ ტომებს შორის, რომლებიც ბინადრობდნენ დღევანდელი გერმანიის მიწებზე. ისტორიაში ის შემორჩენილია როგორც გოსეკის წრე, რომლის საწყისი წერტილი იყო ზამთრის მზეურის დღე.
შემდეგი მითითებები დროის გამოთვლის მექანიზმებზე ეხება ძველ ეგვიპტეს. აქ, კალენდარული წელი იყო დროის შუალედი ვარსკვლავი სირიუსის ორ მიმდებარე სპირალურ ამოსვლას შორის. ეგვიპტელებს სჭირდებოდათ კალენდარი მდინარე ნილოსის წყალდიდობის მომენტების დასადგენად, რომელიც მეორდებოდა წლიდან წლამდე. ბუნებრივ მოვლენას შეუძლია გაანადგუროს ძველი ეგვიპტის მცხოვრებთა ყველა მოსავალი. მაგრამ, წინასწარ იცოდნენ, როდის მოხდებოდა ეს, ფერმერებმა წინასწარ აიღეს მოსავალი და მოემზადნენ ნიადაგის დასამუშავებლად, რომელიც წყალდიდობის დასრულების შემდეგ გახდა უფრო ნაყოფიერი და მოსავლელი.
აღსანიშნავია, რომ უძველეს კალენდრებს არ ჰქონდათ მკაფიო ორგანიზაცია და სხვადასხვა კულტურაში მათ ორიგინალური სტრუქტურა ჰქონდათ. მაგალითად, კელტებმა კვირა დაყვეს 9 დღედ, ეგვიპტელებს შორის ის შედგებოდა 10 დღედ, ხოლო ძველი გერმანელები ცხოვრობდნენ გრძელი კვირებით, რაც შედგებოდა 14 დღისგან.
7 დღისგან შემდგარი კვირები პირველად გამოჩნდა ძველ აღმოსავლეთში. კვირის ყოველ დღეს მიენიჭა ციური სხეულის სახელი: ორშაბათი - მთვარე, სამშაბათი - მარსი, ოთხშაბათი - მერკური, ხუთშაბათი - იუპიტერი, პარასკევი - ვენერა, შაბათი - სატურნი, კვირა - მზე.
შვიდდღიანი კვირა ასევე შეესაბამება ბიბლიურ წერილებს, რომლის მიხედვითაც ღმერთი სამყაროს შექმნით იყო დაკავებული ექვსი მთელი დღის განმავლობაში, ხოლო მეშვიდე დღეს საბოლოოდ გადაწყვიტა დასვენება.
შვიდდღიანი კვირის საბოლოო კონცეფცია რომაელებმა დაადგინეს. ყველაფერი იმით დაიწყო, რომ ალექსანდრიელმა ასტრონომმა სოსიგენესმა კეისრის ბრძანებით შეიმუშავა ეგრეთ წოდებული იულიუსის კალენდარი, რომელსაც 12 თვე და 365 დღე ჰქონდა. გარდა ამისა, რომაელებმა გაავრცელეს ეს კალენდარი მთელ იმპერიაში, ცხელი ეგვიპტიდან გერმანიის გაუთავებელ ტყეებამდე.
იულიუსის კალენდარი გაგრძელდა მე-15 საუკუნემდე, რის შემდეგაც პაპმა გრიგოლ XIII-მა შეცვალა იგი გრიგორიანულით. იგი პრაქტიკულად არ განსხვავდებოდა მისი წინამორბედისგან, მაგრამ უფრო ზუსტი და უფრო ახლოს იყო სეზონების შეცვლის სწორ დროს. დღეს მსოფლიოს ქვეყნების უმეტესობა იყენებს გრიგორიანულ კალენდარს.
ანტიკურ ხალხებს შორის კალენდრებისა და მათი ანალოგების დანერგვის აუცილებლობა და ყველა ცივილიზაციის თანდათანობით მოძრაობა ერთიანი ორგანიზებული კალენდრისკენ მოწმობს ადამიანთა განსაკუთრებულ ურთიერთობას დროსთან. კალენდარი არა მხოლოდ შესანიშნავი ინსტრუმენტია ორგანიზებისთვის, არამედ შეუცვლელი ინსტრუმენტია ისტორიაში მნიშვნელოვანი თარიღებისა და მოვლენების ჩასაწერად, რაც საშუალებას გაძლევთ გადასცეთ სანდო ინფორმაცია ადამიანთა მომავალ თაობებს.
